COP21.

PETRA ZO WAR AR STERN?

Dazont hor planedenn, na mui, na maez. Plijout a rafe d'ar berzhidi sinañ un emglev redioù ennañ evit ma ne c'hallo ket ar wrez kreskiñ betek re (2° d'ar muiañ e–keñver hini ar c'houlz rakgreantel). En tu all d'ar merk–se e vo gwashoc'h–gwashañ ar reuz, hep mar na marteze, war a lavar ar skiantourien.

PIV EN EM GAVO E PARIS?

Renerien o tont eus 196 broad, en o zouez hini ar Stadoù–Unanet ha hini Sina, da lavarout eo pennoù an div vro o saotrañ ar muiañ gant aezhennoù efed ti–gwer. Bez' e vo ivez miliadoù a dileuridi: politikerien, skiantourien, renerien embregerezh, stourmerien ekolo, kazetennerien... En abeg d'ar gwalldaolioù c'hoarvezet div sizhun zo, avat, eo bet nullet an holl abadennoù ofisiel ha berzet ar manifestadegoù, e Paris koulz hag e lec'h all e Bro–C'hall.

WAR BETRA E VO LAKAET AR GAOZ?

Tro wenn en doa graet emvod Kopenhagen e 2009 abalamour d'an dizemglev a oa etre ar broioù diorroet hag ar re war ziorren. Hini ar bloaz–mañ a vo e bal kavout un diskoulm evit ma'z aio war zigresk an dilaoskadennoù aezhennoù ti–gwer, ha lakaat pep bro da embann fraezh ha sklaer penaos en raio a–benn 2020. Prometet o deus ar Stadoù-Unanet ha Bro–Sina klask diorren ar greantelezhioù glas, ha pellaat diouzh ar glaou, an eoul–maen hag ar gaz.

PERAK OBER FORZH EUS AR COP 21?

Evit Mab–den e vefe skrijus cheñchamant an hin. Gant an ABU eo bet studiet pizh efedoù ar gwallreuzioù naturel c'hoarvezet abaoe 20 vloaz: sec'hor, barradoù–amzer, dourioù–beuz, prantadoù tommder, hag all. Bez' e vije aet 606.000 a dud da Anaon ha gloazet 4.1 million a dud en abeg dezho. Kement–se en dije koustet 300 miliard a dollarioù da nebeutañ.

HAG UN EMGLEV A VO SKOULMET?

Aze emañ an dalc'h: en entremar emeur. Hervez politikerien zo e vefe peadra da vagañ spi memes tra, a–drugarez d'ar c'haozeadennoù niverus ha d'al labour boulc'het a–raok ar COP. Diwar 196 bro ez eus bet 178 evit embann kinnigoù, peurliesañ intrudu emaint e soñj da gemer evit izelaat an ec'hodadoù.

© diwar HJELMGAARD Kim, Paris climate talks: 5 things to know,
USA Today, d'an 30 a viz Du 2015.

———— GERIAOUEG ————

ABU = Aozadur ar Broioù Unanet (ONU)

AN AEZHENN* = AR GAZ

BERZAÑ = DIFENN

BOULC'HAÑ (entamer; entailler)

AN DILAOSKADENN* (l'émission)

AN DILEURIAD (le délégué, le représentant)

EFED TI–GWER (effet de serre)

BEZAÑ EN ENTREMAR (être dans l'incertitude)

GREANTEL (industriel)

AR GWALLREUZ (le désastre)

GWREZ*, AR WREZ (la chaleur; la température)
AN INTRUDU (l'initiative)

NA MUI, NA MAEZ (ni plus ni moins)

SAOTRAÑ (polluer)