Pegement eo an digoust?

Goude bezañ aozet kaozeadennoù diwar–benn al Liger e oa bet goulennet digant annezidi meurgêr Naoned lavarout o soñj diwar–benn ar cheñchamant doare energiezh. N'eus ket pell e oa bet embannet disoc'hoù an «Diviz Bras»–se. E–touez tri–ugent kinnig a–bep seurt emañ digoust an treuzdougen boutin. Droch e seblante ar mennozh–se bezañ bloavezhioù zo; hogen n'eo ket ken faltazius se ken hiziv an deiz.

E Bro–C'hall eo bet lakaet ar mennozh–se war sav e 36 kêr, kêrioù bihan evit ar braz anezho. E Breizh n'eus nemet div gêr e–lec'h ma c'haller mont gant an treuzdougen boutin evit mann.

Gwitreg eo an hini gentañ. Eno e felle d'an ti–kêr cheñch penn d'ar vazh. Dre ma ne oa ket darempredet stank ar busoù ne oa arc'hantaouet nemet 15% eus ar servij gant ar gwerzh tikedoù. Efedus eo bet an digoust: digeriñ linennoù nevez zo bet posupl zoken, rak muioc'h–mui a dud a ya gant ar bus. Bremañ eo liammet a–hed ar bloaz kreiz–kêr Gwitreg ouzh 7 parrez tro–war–dro, ha 46 parrez e–pad ar vakañsoù–skol. Hervez an ti–kêr ne vefe ket bet uhelaet an tailhoù gwech ebet, a–drugarez da kresk ar gwerzh bilhedoù ha d'ar c'henlabour gant ar c'humunioù all.

Karaez eo an eil. «Ur gwir zibab politikel an hini eo» eme an eil maer e–karg eus an treuzdougen boutin e kêr–benn Kreiz–Breizh. «Dister 'oa hor rouedad kent. Dre zek eo bet lieskementet an niver a veajourien abaoe m'eo digoust». 115.000€ e koust d'ar gumuniezh–kumunioù, met gouez d'an dilennad eo «marc'hadmatoc'h eget a–raok: n'eo ket ret ken moulañ tikedoù, merañ ar rouedad, paeañ kement a implijidi...».

Seul vrasoc'h ar c'hêrioù, seul uheloc'h ''koust an digoust''. Se zo kaoz n'eus kredet meurgêr vras ebet en ober evit poent. Aubagne ha Niort eo ar re vrasañ, an eil abaoe miz Gwengolo. 14 milion a euroioù a gousto dezhi. Paeet e vo gant an implijerien dreist–holl: uhelaet eo bet feur an taos treuzdougen.

An darn vrasañ eus ar c'hêrioù a vez gwelloc'h ganto ober a–hent–all, kavout un doare etre, da skouer o kinnig prizioù bihan d'ar rummad–mañ–rummad. E Baiona e c'haller tapout ar bus evit netra etre kreiz–kêr hag ar parklec'hioù tro–dro hepken. Paeañ zo ret, avat, evit mont gant al linennoù intra–muros. E Breizh emañ kêr Lannuon etre daou soñj, met ma vez digoust an treuzdougen boutin eno e vo serret linennoù zo: pep bazh he deus daou benn, evel ma lavarer.

Kazetennerien an Télégramme zo aet e darempred gant tud dilennet er c'hêrioù bras a Vreizh, evit gouzout ha prest e oa ar bolitikerien eno da lakaat an treuzdougen boutin digoust war ar stern. E Brest e karfed gouzout pelec'h an diaoul e vefe kavet an digoll eus ar gwerzh tikedoù, 12 milion a euroioù dastumet bep bloaz. «Ha goude, an tikedoù c'hoariva 'vo evit mann?» eme un dilennad er veurgêr. «'Vije ket reizh 'vije paeet gant Brestiz ur servij 'hallje an holl tennañ splet anezhañ, ha pa ne vijent ket o chom war dachenn ar veurgêr». E Roazhon e vez klevet arguzennoù all: disteraet e vije kalite ar servij, kresket e vije an tailhoù... En Naoned e oa difennet an digoust e 2008 gant Benoît Blineau, aet war ar renk evit an dilennadegoù kêr, evit ar strollad MoDem. Dezhañ e oa un diviz «ekologel ha ekonomikel». Evit enebiñ outañ e c'houlennas Sophie Jozan, plac'h an UMP, ma vije gwelloc'h marc'had an tikedoù. Da Jean–Marc Ayrault ne oa «ket sirius», peogwir e vije «peurleun an treuzdougen en Naoned» e–giz–se. Bloaz zo e oa roet lañs d'ur sinadeg gant Yves Ardil, ezel d'ar France Insoumise. Gant 5.400 den hepken e oa bet sinet enlinenn.

An arc'hantaouiñ, aze emañ an dalc'h e gwirionez. En Naoned eo bet jedet priz ar cheñchamant bras–se: 58 milion a euroioù (52 milion ma vez lamet rann ar c'hontrolliñ). A–dra–sur e vefe lieskementet an niver a veajourien (hervez studiadennoù zo e c'hallfe bezañ teir gwech muioc'h). Ne vefe tiked ebet ken, met ret e vefe azasaat al linennoù ouzh emdroadur an trafik memes tra: kementad, stankter... Pezh a vefe ker–ruz hervez Johanna Rolland: «an digoust n'eus ket anezhañ. Gant unan bennak eo paeet tu pe du, bepred. Ha petra eo ar gwellañ: paeañ ar servij dre an tailhoù, evel truajad, pe pa vez prenet un tiked?». E teuliad an Diviz Bras eo skrivet e vefe «arc'hantaouet gant an tailhoù lec'hel: drezo en defe aotre pep hini da vont gant an holl zoareoù treuzdougen boutin er veurgêr». Tud all a c'houlenn ma vo ret paeañ evit mont e–barzh kêr gant e garr–tan, ma vo postet muioc'h a arc'hant evit an treuzdougen boutin, ma vo keroc'h parkañ... Met kresket e vo priz an tuañ dija (35€ an dell–gastiz e–lec'h 17€ e kreiz–kêr), pa vo fiziet penn–da–benn an atebegezh–se er c'hêrioù gant ar Stad.

Evit ar mare emañ pell Yann diouzh e gazeg digoust. Hervez Presse Ocean ne vefe ket meurgêr an Naoned e soñj da lakaat an digoust war sav; lakaat prizioù an tikedoù hag ar c'houmanantoù war zigresk ne lavaran ket.
 

© atersadennoù gant CABANAS Éric, «Bus et trams: la gratuité en question», Presse Océan, d'ar Gwener 22 a viz Gwengolo 2017

ha gant TANCA Louis, «Transports en commun: la gratuité paye-t-elle?», le Télégramme, d'ar 6 a viz Here 2017.

Ha ma vefe goulennet ouzh Naonediz...

 

• Emile: «Diskoulmoù zo ouzhpenn ar c'hirri–tan, evel ar marc'hoù–houarn ordin pe dredan, a c'haller mont ganto en tram. Saotrus 'vez ar c'hirri, ha dañjerus ouzhpenn se, evit an dud war droad ha war velo.»

 

• Eliza: «Un araokadenn eo ar cheñchamant doare energiezh. Ma vefe digoust an treuzdougen boutin 'vefe dreist, sur. Met ret eo prederiañ, evit ma vo arc'hantaouet hep lakaat bec'h war an annezidi. Me 'vefe prest da skodenniñ diwar ma gounidoù.»

 

• Padrig: «Ur mennozh mat eo an digoust, met gant piv 'vo paeet? Mont 'ra mat en–dro e Strasbourg, ur gêr droadeien anezhi. Ar c'harrbedoù kas hepken 'zlefe kaout droed da vont e kreiz–kêr. Dav diskoulmañ neudenn an annezidi avat, ha digeriñ parklec'hioù digoust tro–dro d'ar gêr.»

 

• Tieri: «Ur vezh 'vefe! Ar re a c'houlenn beajiñ evit mann 'vo klevet o c'hrozmolat peogwir 'vo kresket an tailhoù! Mat eo din paeañ evit an dud nammet, ar re gozh... met e mod ebet evit ar re divhar dezho: int a c'hall paeañ. Ker eo an tiked? Paeet eo an hanter gant ar veurgêr dija. E Amsterdam eo 2,90€ an tiked!»

 

• Gérard: «E Tolosa 'oa digoust din, peogwir emaon war ma leve. Bremañ emaon o chom en Naoned, hag e rankan paeañ ar priz leun. N'eo ket bet kresket ma leve abaoe pemp bloaz. Gant ma gwetur ez an, neuze, e–mod–se 'koust nebeutoc'h din»

 

• Cyril: «Ma vije digoust 'vije falloc'h–fallañ kalite ar rouedad. Ouzhpenn 'vije kresket an tailhoù. Taolioù disevended 'vije, keroc'h 'vije ar c'hempenn. Diaesoc'h 'vije neveziñ ha diorren ar servij. Gwelloc'h 'vefe liammañ ar parrezioù tro–dro, da skouer Santez–Lusenn ouzh Sant–Sebastian, hep ma vefe ret ehanañ e kreiz–kêr».

 —— GERIAOUEG ——

AN ATEBEGEZH* (la responsabilité)

AN DIGOLL (la compensation)

AN DISEVENDED (l'incivilité)
DISTERAAT (déprécier)

AN EMDROADUR (l'évolution)

FALTAZIUS (fantaisiste)

AR FEUR (le taux)

GOUEZ DA = HERVEZ

GROZMOLAT (grogner)

GWITREG (Vitré)

AN IMPLIJER (l'employeur)

JEDIÑ (calculer)

KARRBED, AR C'HARRBED (le véhicule)

KENT (auparavant)

LAKAAT WAR SAV (mettre en place)

LEMEL, LAM- (enlever, supprimer)

LIESKEMENTIÑ (multiplier)

NAMMET (handicapé) = AMPECHET

PEURLEUN (saturé)

REIZH (juste; normal)

SKODENNIÑ (cotiser)

AR STANKTER (la fréquence)

TELL*–GASTIZ, AN D— (l'amende, le PV)

TENNAÑ SPLET EUS (tirer profit de)

AN TROADEG (le piéton)

TU PE DU (d'une manière ou d'une autre)

AN TRUAJAD (le contribuable)

TUAÑ = PARKAÑ