A bep seurt.

Pegement eo an digoust?

Goude bezañ aozet kaozeadennoù diwar–benn al Liger e oa bet goulennet digant annezidi meurgêr Naoned lavarout o soñj diwar–benn ar cheñchamant doare energiezh. N'eus ket pell e oa bet embannet disoc'hoù an «Diviz Bras»–se. E–touez tri–ugent kinnig a–bep seurt emañ digoust an treuzdougen boutin. Droch e seblante ar mennozh–se bezañ bloavezhioù zo; hogen n'eo ket ken faltazius se ken hiziv an deiz.

E Bro–C'hall eo bet lakaet ar mennozh–se war sav e 36 kêr, kêrioù bihan evit ar braz anezho. E Breizh n'eus nemet div gêr e–lec'h ma c'haller mont gant an treuzdougen boutin evit mann.

Gwitreg eo an hini gentañ. Eno e felle d'an ti–kêr cheñch penn d'ar vazh. Dre ma ne oa ket darempredet stank ar busoù ne oa arc'hantaouet nemet 15% eus ar servij gant ar gwerzh tikedoù. Efedus eo bet an digoust: digeriñ linennoù nevez zo bet posupl zoken, rak muioc'h–mui a dud a ya gant ar bus. Bremañ eo liammet a–hed ar bloaz kreiz–kêr Gwitreg ouzh 7 parrez tro–war–dro, ha 46 parrez e–pad ar vakañsoù–skol. Hervez an ti–kêr ne vefe ket bet uhelaet an tailhoù gwech ebet, a–drugarez da kresk ar gwerzh bilhedoù ha d'ar c'henlabour gant ar c'humunioù all.

Karaez eo an eil. «Ur gwir zibab politikel an hini eo» eme an eil maer e–karg eus an treuzdougen boutin e kêr–benn Kreiz–Breizh. «Dister 'oa hor rouedad kent. Dre zek eo bet lieskementet an niver a veajourien abaoe m'eo digoust». 115.000€ e koust d'ar gumuniezh–kumunioù, met gouez d'an dilennad eo «marc'hadmatoc'h eget a–raok: n'eo ket ret ken moulañ tikedoù, merañ ar rouedad, paeañ kement a implijidi...».

Seul vrasoc'h ar c'hêrioù, seul uheloc'h ''koust an digoust''. Se zo kaoz n'eus kredet meurgêr vras ebet en ober evit poent. Aubagne ha Niort eo ar re vrasañ, an eil abaoe miz Gwengolo. 14 milion a euroioù a gousto dezhi. Paeet e vo gant an implijerien dreist–holl: uhelaet eo bet feur an taos treuzdougen.

An darn vrasañ eus ar c'hêrioù a vez gwelloc'h ganto ober a–hent–all, kavout un doare etre, da skouer o kinnig prizioù bihan d'ar rummad–mañ–rummad. E Baiona e c'haller tapout ar bus evit netra etre kreiz–kêr hag ar parklec'hioù tro–dro hepken. Paeañ zo ret, avat, evit mont gant al linennoù intra–muros. E Breizh emañ kêr Lannuon etre daou soñj, met ma vez digoust an treuzdougen boutin eno e vo serret linennoù zo: pep bazh he deus daou benn, evel ma lavarer.

Kazetennerien an Télégramme zo aet e darempred gant tud dilennet er c'hêrioù bras a Vreizh, evit gouzout ha prest e oa ar bolitikerien eno da lakaat an treuzdougen boutin digoust war ar stern. E Brest e karfed gouzout pelec'h an diaoul e vefe kavet an digoll eus ar gwerzh tikedoù, 12 milion a euroioù dastumet bep bloaz. «Ha goude, an tikedoù c'hoariva 'vo evit mann?» eme un dilennad er veurgêr. «'Vije ket reizh 'vije paeet gant Brestiz ur servij 'hallje an holl tennañ splet anezhañ, ha pa ne vijent ket o chom war dachenn ar veurgêr». E Roazhon e vez klevet arguzennoù all: disteraet e vije kalite ar servij, kresket e vije an tailhoù... En Naoned e oa difennet an digoust e 2008 gant Benoît Blineau, aet war ar renk evit an dilennadegoù kêr, evit ar strollad MoDem. Dezhañ e oa un diviz «ekologel ha ekonomikel». Evit enebiñ outañ e c'houlennas Sophie Jozan, plac'h an UMP, ma vije gwelloc'h marc'had an tikedoù. Da Jean–Marc Ayrault ne oa «ket sirius», peogwir e vije «peurleun an treuzdougen en Naoned» e–giz–se. Bloaz zo e oa roet lañs d'ur sinadeg gant Yves Ardil, ezel d'ar France Insoumise. Gant 5.400 den hepken e oa bet sinet enlinenn.

An arc'hantaouiñ, aze emañ an dalc'h e gwirionez. En Naoned eo bet jedet priz ar cheñchamant bras–se: 58 milion a euroioù (52 milion ma vez lamet rann ar c'hontrolliñ). A–dra–sur e vefe lieskementet an niver a veajourien (hervez studiadennoù zo e c'hallfe bezañ teir gwech muioc'h). Ne vefe tiked ebet ken, met ret e vefe azasaat al linennoù ouzh emdroadur an trafik memes tra: kementad, stankter... Pezh a vefe ker–ruz hervez Johanna Rolland: «an digoust n'eus ket anezhañ. Gant unan bennak eo paeet tu pe du, bepred. Ha petra eo ar gwellañ: paeañ ar servij dre an tailhoù, evel truajad, pe pa vez prenet un tiked?». E teuliad an Diviz Bras eo skrivet e vefe «arc'hantaouet gant an tailhoù lec'hel: drezo en defe aotre pep hini da vont gant an holl zoareoù treuzdougen boutin er veurgêr». Tud all a c'houlenn ma vo ret paeañ evit mont e–barzh kêr gant e garr–tan, ma vo postet muioc'h a arc'hant evit an treuzdougen boutin, ma vo keroc'h parkañ... Met kresket e vo priz an tuañ dija (35€ an dell–gastiz e–lec'h 17€ e kreiz–kêr), pa vo fiziet penn–da–benn an atebegezh–se er c'hêrioù gant ar Stad.

Evit ar mare emañ pell Yann diouzh e gazeg digoust. Hervez Presse Ocean ne vefe ket meurgêr an Naoned e soñj da lakaat an digoust war sav; lakaat prizioù an tikedoù hag ar c'houmanantoù war zigresk ne lavaran ket.
 

© atersadennoù gant CABANAS Éric, «Bus et trams: la gratuité en question», Presse Océan, d'ar Gwener 22 a viz Gwengolo 2017

ha gant TANCA Louis, «Transports en commun: la gratuité paye-t-elle?», le Télégramme, d'ar 6 a viz Here 2017.

Ha ma vefe goulennet ouzh Naonediz...

 

• Emile: «Diskoulmoù zo ouzhpenn ar c'hirri–tan, evel ar marc'hoù–houarn ordin pe dredan, a c'haller mont ganto en tram. Saotrus 'vez ar c'hirri, ha dañjerus ouzhpenn se, evit an dud war droad ha war velo.»

 

• Eliza: «Un araokadenn eo ar cheñchamant doare energiezh. Ma vefe digoust an treuzdougen boutin 'vefe dreist, sur. Met ret eo prederiañ, evit ma vo arc'hantaouet hep lakaat bec'h war an annezidi. Me 'vefe prest da skodenniñ diwar ma gounidoù.»

 

• Padrig: «Ur mennozh mat eo an digoust, met gant piv 'vo paeet? Mont 'ra mat en–dro e Strasbourg, ur gêr droadeien anezhi. Ar c'harrbedoù kas hepken 'zlefe kaout droed da vont e kreiz–kêr. Dav diskoulmañ neudenn an annezidi avat, ha digeriñ parklec'hioù digoust tro–dro d'ar gêr.»

 

• Tieri: «Ur vezh 'vefe! Ar re a c'houlenn beajiñ evit mann 'vo klevet o c'hrozmolat peogwir 'vo kresket an tailhoù! Mat eo din paeañ evit an dud nammet, ar re gozh... met e mod ebet evit ar re divhar dezho: int a c'hall paeañ. Ker eo an tiked? Paeet eo an hanter gant ar veurgêr dija. E Amsterdam eo 2,90€ an tiked!»

 

• Gérard: «E Tolosa 'oa digoust din, peogwir emaon war ma leve. Bremañ emaon o chom en Naoned, hag e rankan paeañ ar priz leun. N'eo ket bet kresket ma leve abaoe pemp bloaz. Gant ma gwetur ez an, neuze, e–mod–se 'koust nebeutoc'h din»

 

• Cyril: «Ma vije digoust 'vije falloc'h–fallañ kalite ar rouedad. Ouzhpenn 'vije kresket an tailhoù. Taolioù disevended 'vije, keroc'h 'vije ar c'hempenn. Diaesoc'h 'vije neveziñ ha diorren ar servij. Gwelloc'h 'vefe liammañ ar parrezioù tro–dro, da skouer Santez–Lusenn ouzh Sant–Sebastian, hep ma vefe ret ehanañ e kreiz–kêr».

 —— GERIAOUEG ——

AN ATEBEGEZH* (la responsabilité)

AN DIGOLL (la compensation)

AN DISEVENDED (l'incivilité)
DISTERAAT (déprécier)

AN EMDROADUR (l'évolution)

FALTAZIUS (fantaisiste)

AR FEUR (le taux)

GOUEZ DA = HERVEZ

GROZMOLAT (grogner)

GWITREG (Vitré)

AN IMPLIJER (l'employeur)

JEDIÑ (calculer)

KARRBED, AR C'HARRBED (le véhicule)

KENT (auparavant)

LAKAAT WAR SAV (mettre en place)

LEMEL, LAM- (enlever, supprimer)

LIESKEMENTIÑ (multiplier)

NAMMET (handicapé) = AMPECHET

PEURLEUN (saturé)

REIZH (juste; normal)

SKODENNIÑ (cotiser)

AR STANKTER (la fréquence)

TELL*–GASTIZ, AN D— (l'amende, le PV)

TENNAÑ SPLET EUS (tirer profit de)

AN TROADEG (le piéton)

TU PE DU (d'une manière ou d'une autre)

AN TRUAJAD (le contribuable)

TUAÑ = PARKAÑ

Diskoulmoù evit distankañ.

E 1994 e voe peurachuet hent–tro Naoned. Daou vloavezh warn–ugent o doa padet al labourioù evit terañ an 42 gilometr ha sevel an 23 dor. A–raok pell e krogo labourioù evit e neveziñ, hag aesaat an tremen war an dro.

An neb o vleniañ warnañ a oar mat e vez dav kaout pasianted, eus ar c'hreisteiz d'an hanternoz diouzh ar mintin hag eus an norzh d'ar su diouzh an abardaez... En ur ober dek vloaz en deus kresket kalz an tremen (+12% evit ar c'hirri–tan, +10% evit ar c'hirri–samm) … hag ar stankadoù! Lod hentoù a dremen warno muioc'h eget 100.000 karbed bemdez, er c'hornôg hag en hanternoz dreist–holl. Ganto eo aet war vrasaat ar saotradur hag ar gwallzarvoudoù ivez.

Poblañs ar veurgêr a gresko a vloaz da vloaz, a ouzer a–walc'h. Diorren an treuzdougen ne vo ket a–walc'h evit kempouezañ an emdroadur–se. Niverusoc'h–niverusañ e vo ar c'hirri, neuze: +22% war an hent–tro a–benn 2035, hervez studioù zo. Anat eo n'hallo ket lec'hioù zo ''lonkañ'' kement–se a otoioù: ar biz, ar mervent hag ar pontoù.

Intrudu a oa bet kemeret dija: bevenniñ an tizh e lec'hioù zo, ouzhpennañ ur forzh e Chevire. Chanterioù all a grogo dizale. A–hed an hañv e vo kreñvaet pont ar Beaujoire. E miz Gwengolo e vo adaozet dor ar Chapel, evit ma ne vo ket beuzet an hent ken gant stêr Gesvres – dre seizh gwech e oa c'hoarvezet e 2013–2014. En diskaramzer e vo staliet gouleier mont e–barzh e dor Anjev, evel ma oa bet graet kostez Sant–Ervlan ur wech bennak. E dibenn ar bloaz e vo labourioù bras etre dor Orvez ha hini Roazhon. A bep tu e vo ouzhpennet un trede forzh a vez graet «kroazigell» anezhi. A–hervez e vo aesoc'h an tremen ganti. Dor Reudied a ranko bezañ adaozet ivez, a–raok ma vo digoret ar MLB nevez.

Evit mont pelloc'h ganti ez eus bet roet lañs d'un enklask foran gant ar Stad hag ar strollegezhioù lec'hel. Pep hini a c'hall reiñ e soñj diwar–benn «poentoù meur e–keñver an adaozañ» evit an ugent vloaz a zeu. E–touez ar chanterioù all a c'hallfe bezañboulc'het deiz–pe–zeiz emañ dor Gesvres, rak un hent ur forzh hepken zo a bep tu, war–du gourhent Paris pe war–du dor Roazhon. Gallout a rafe Chevire ha Bellevue dont da vezañ pontoù c'hwec'h forzh.

Dilennidi ar rannvro, avat, a gav dezho e vefe efedusoc'h sevel ur pont nevez, etre Naoned ha Sant–Nazer. Hervez Bruno Retailleau e vefe «an doare nemetañ evit ma ne vo ket stanket an hent–tro ken». Evit ar bez–prezidant eo «rekis evit hon diorren ekonomikel hag evit an aerborzh nevez. Deomp–ni eo da brederiañ war hir dermen». N'emañ ket a–du an departamant koulskoude. Dezhañ e vefe «didalvoud»: re uhel ar c'houst, re vihan an tremen. Sevel krenn a ra an ekologourien ivez a–enep ar mennozh, abalamour d'ar paludoù war ribl al Liger bezañ gwarezet.

== GERIAOUEG ==

BEZAÑ ANAT (être évident)

BEVENNIÑ (limiter)

BOULC'HAÑ (entamer)

AR FORZH* (la voie routière)

KEMER INTRUDU (prendre des initiatives)

KARBED, AR C'HARBED (le véhicule)

KRENN (net, complètement)

KROAZIGELL* AR G— (l'entrecroisement)

MLB = MARC'HAD A LAZ BROADEL (MIN)

AN NEB = AN HINI

REKIS (indispensable)

AR STANKADOÙ (les bouchons de circ°)

AR STROLLEGEZH* (la collectivité)

TERAÑ = KOULTRONIÑ (goudronner)

AN TREMEN (le traffic)

WAR AN DRO (par la même occasion)

Naoned, al Liger ha ni.

Warc'hoazh e vo kinniget da dilennidi meurgêr Naoned disoc'hoù an Diviz Bras (Naoned, al Liger ha ni), aozet ganti abaoe 2013. Emvodoù a oa bet dalc'het ingal e 2014. Naonediz a oa bet pedet da gemer perzh enno; hogen n'eus nemeur a dud a gemeras ar gaoz. Kement–se ne vir ket ouzh ar veurgêr da embann un teuliad, ennañ intrudu da gemer, an darn vrasañ anezho o tennañ d'an treuzdougen.

• Ledanaet pe eilet e vo pont Anna Breizh, e–tro 2023–2025, evit ma vo stankoc'h an tremen, ha degemer holl an doareoù treuzdougen warnañ. War un dro e vo kempennet Kae ar Foz, ha miret ul lodenn anezhañ evit an dud war droad. Plasenn Petite–Hollande a c'hallfe bezañ adaozet ivez.

• Klasket e vo aesaat an tremen en hent–tro a–us d'al Liger, oc'h adaozañ pont Bellevue ha hini Chevire: gouleier mont e–barzh, kemmañ an niver a hentoù...

• Un tres nevez a vo e–keñver an treuzdougen boutin (tramgirri, busway ha kronobusoù), adalek 2017. Bez' e vo ul linenn nevez o tremen war bont an Tri C'hevandir, e–biou d'ar POS nevez ha war bont Anna Breizh. E–giz–se e vo klokaet an div linenn dram hag al linenn vusway. N'eo ket bet divizet hag un tramgarr pe ur bus a yelo warni.

• Diorroet e vo ar rouedad war varc'h–houarn, evit ma c'hallor tremen diboan eus an eil kumun d'eben, a–drugarez da hentoù–tizh war velo. Stag e vo ar rouedad–se ouzh an hent touristel al Liger war varc'h–houarn.

• Panelloù a vo staliet evit broudañ Yann–gerzher da vont da bourmen war vord al Liger. Goude bezañ savet listenn ar gweledvaoù bravañ e vo embannet kartennoù.

• Goulennet e vo gant ar c'humunioù chom hep implijout produioù struzhyec'hedel, evit gwellaat kalite an dour, ha diwall da zislonkañ re a zoureier lous.

• Bulzunoù war stêr nevez a vo krouet, war–dro 2017–2020. Meur a hentad zo raktreset: Porzh–mor – Trentemoult (gant ur c'hae nevez eno, er c'hornôg), ha Porzh–mor – Enez Naoned. Daleet ez eus bet linennoù all avat: S.Sebastian – Enez Naoned – Chantenay ha Trentemoult – Chantenay.

• Studiet e vo pizh penaos digeriñ ul linenn stêr etre S.Nazer, Mouster, Koeron ha Naoned–Chevire, evit diorren an treuzdougen marc'hadourezh (endalc'herioù, lastez ha kreantel).

• Ne vo ket adsavet ar pont treuzvourzher evit distouvañ an tremen war al Liger. Hervez an dilennidi e vije dister an efedoù e–skoaz an ezhommoù etre Reudied ha Chantenay. Met miret e vo tachennoù e kenkaz e vefe savet un dra bennak deiz–pe–zeiz: en teuliad ez eus anv a fungarr hag a hent–riboul, war hir dermen.

• E–touez ar raktresoù all lakaet war ar stern ez eus ur poull–neuial war ribl ar stêr.

• Bep tri bloaz e vo aozet ur fest ar bageal war al Liger.

• Adalek 2016 e vo staliet «guingettes» e Enez Naoned, e Malvid, e Tarvieg hag e Sez.Lusenn. Un dachenn–gampiñ a c'hallfe bezañ digoret e Reudied.

———— GERIAOUEG ————

BROUDAÑ DA (inciter à)

BULZUN*, AR VULZUN (la navette)

DIORREN, DIORRO- (développer)

AN ENDALC'HER (le conteneur)

E–SKOAZ (en comparaison de)

AR FUNGARR (le téléphérique)

KEMER INTRUDU (prendre des initiatives)

KLOKAAT (compléter)

KREANTEL (industriel)

MEURGÊR*, AR VEURGÊR (l'agglomération)

MIROUT OUZH X DA (empêcher X de)
POS (PennOspital Skol–veur) = CHU

STRUZHYEC'HEDEL = FITOYEC'HEDEL

WAR RIBL = WAR VORD

Brud fall war ar beloioù.

Er c'hêrioù gall ez eus muioc'h–mui a dud war velo. Alies–mat ne vezont ket gwelet mat gant an implijidi all war an hentoù. Ha meritet eo ar vrud fall–se?

 

Moarvat oc'h bet hegaset ur wech bennak gant emzalc'h marc'hhouarnerien zo. Ingal e vez tamallet dezho chom hep doujañ al lezenn. Evit darn e vefe tud o beloioù «ar re dizoujusañ war an hentoù». Kerzherien memes a embann «o dez aon da dreuziñ an hent, pa vez gwer ar boulomig, rak dic'hortoz eo emzalc'h ar varc'hhouarnerien». Ha cow–boys ar makadam eo deuet da vezañ ar re–se?

N'eus nemeur a studiadennoù evit gouzout hiroc'h diwar–benn an afer. Nac'het eo bet gant prefeti polis Paris respont d'hor goulennoù. Gant an embregerezh kretadur MMA, avat, e oa bet embannet unan en diskaramzer: 88% eus an dud war varc'h–houarn o defe torret lezenn an hentoù c'hoazh.

Anat deoc'h, n'emañ ket a–du paotred ha merc'hed o Bicloo. «Ne dorront ket anezhi aliesoc'h eget ar re all. Koulskoude ez eus kalzik kerzherien oc'h en em santout lakaet en arvar ganto, muioc'h eget gant an otoioù a welont evel un droug ordin» eme Bêr Toulouse, o labourat gant ar gouarnamant evit diorren ar marc'h–houarn. «Seul stankoc'h e vezont war an hentoù, seul niverusoc'h e vez ar rebechoù. Met ur santad n'eo ken. Pa seller a–dost n'eo ket grevus an anadenn», hervez Veronique Michaud, sekretourez veur Kleub ar C'hêrioù Divrodegoù.

Tomaz, ur Parizian kar e varc'h treut, a anzav e wel bemdez «un toullad marc'hhouarnerien oc'h ober sotonioù. Forzh penaos, ar re–se ne reont ket forzh eus ar pezh a c'hoarvez en–dro dezho, war velo pe get». Anzav a ra koulskoude n'en dez ket doujañs ouzh al lezenn bepred: «din eo ur gouleier tri liv kement hag ur stop. Ma'z eo ruz ha ma n'eus den e tremenan goustad, hep diaezañ den ebet».

Dav mont war velo evit kompren pegen torr–penn e c'hall bezañ ar c'hroashentoù a redi chom a–sav hag adloc'hañ dibaouez. «Bep tro e vez kollet startijenn hag amzer. Gounit amzer: en abeg da se em eus dibabet mont war velo, kea?», eme Domaz. «Perak e tlefe ar varc'hhouarnerien bezañ disi? N'eo ket saotrus ar mod treuzdougen–mañ, na c'hortozer ket re diganto» eme Christine Lambert, e anv Dilec'hiañ Aesoc'h war Velo.

An darn vrasañ eus ar siklerien a gav dezho ne glot ket ken kod an hentoù gant buhez an divrodeien a–vremañ. «Ma vefe doujadus kod an hentoù e vefe doujet. Sotoc'h eget ur gouleier n'eus ket. Kalz re zo», a lavar an Itron Lambert. «Ar c'hod n'eo ket ul levr santel a ranker ober dave dezhañ dizehan», eme an Itron Vichaud.

E lod kêrioù ez eus bet degaset kemmoù, evel en Naoned. Eno eo bet azasaet an dilec'hiañ war velo: mont a–c'hin da straedoù untu a c'haller ober, hag ul lezit da dremen zo evito e gouleier zo.

Arabat disoñjal ivez ez eo ar beloioù ur mod diblasañ dañjerus c'hoazh, e–mesk ar marc'hoù–tan, ar c'hirri–tan hag an dud war droad. Pêr Toulouse a soñj dezhañ e tlefed «lakaat ar vugale da bleustriñ war varc'h–houarn er skolioù». Hervez Tomaz e vefe efedusoc'h «rediañ an dud da heuliañ ur stummadur div eurvezh a–raok kregiñ gant hini ar ''madagaskar''».

Pezh zo sur, ouzh ar varrenn pe ouzh ar rod eo gwell chom seder!

© SIMEON Gabriel, Les cyclistes urbains sont-ils des dangers publics?,

Libération, d'ar 24 a viz Gwengolo.

———— GERIAOUEG ————

AN ANADENN* (le phénomène)

DISI (parfait, sans défaut)

DOUJADUS (respectable)

AN EMZALC'H (le comportement) → DALC'H
MONT A–C'HIN DA (aller en contresens de)

OBER DAVE DA (se référer à)

Parkañ.

D'ar Gwener 3 a viz Here ez eus bet kaoz eus parkañ da-geñver kuzul-kêr Naoned. Marteze a-walc'h e savo droug e Yann Vlenier rak daougementet e vo e kreiz-kêr an takadoù ma vez bevennet ar parkañ.

An takad ruz, aotreet ennañ ar parkañ berrbad, a vo degemeret gantañ karterioù Madalen, Champ–de–Mars ha straed Joffre. Bremañ ez eus 4.285 plas ma c'haller arsaviñ e–pad div eurvezh: adalek miz Mezheven e vo 890 plas ouzhpenn.

An takad melen a vo ledanaet e miz Eost war–du enez Naoned ha ranngêrioù Hauts–Pavés, Sant–Felis, Malakoff ha Sant–Donasian. 4.182 plas a vo ouzhpennet ennañ. Ma chomo digoust etre kreisteiz ha div eur, ne vo ket moaien da lezel e oto pelloc'h eget teir eurvezh.

Er sizhun–mañ ez eus bet rebechet ouzh an ti–kêr klask skarzhañ ar gweturioù diouzh kreiz–kêr ur wech adarre. Gaou, hervez Johann Rolland: «ne fell ket deomp enebiñ ar c'hirri–tan ouzh an doareoù treuzdougen all; kompezañ an holl anezho ne lâromp ket». Ganti eo meneget an 30.000 annezad arruet nevez zo e meurgêr Naoned, hag an 10.000 karr–tan kaset ganto: ret e vefe «reoliañ» an tremen eta. Se zo kaoz e vo strishoc'h ar politikerezh parkañ. Bevennet e vo ar feurbrizioù koulz hag ar padelezhioù. Er mod–se e vefe «gwellaet ar mont e kêr» hag ar monedone er straedoù.

E–skoaz ar redioù ez eus bet embannet divizoù all evit broudañ Naonediz da vont e kreiz–kêr. «Ni a fell deomp e vefe aesoc'h ar vuhez–bemdez» eme an Itron Vaerez. Diwar atiz ar genwerzhourien e vo rannet dre bevar priz an tuañ en takad ruz etre kreisteiz ha div eur, evit dedennañ tud er stalioù, peurgetket er pretioù. Da gala–Kerzu e vo lañset un tiked TAN krouet a–ratozh evit ar familhoù. 4€ e kousto hennezh, ha gantañ e c'hallo ur strollad seizh den beajiñ. Posupl e vo paeañ dre gartenn–vank pe dre bellgomz gant holl eurdeizieroù an takad ruz. Resisoc'h e vo ar feurbrizioù adalek kala–bloaz. Er parklec'hioù e vo jedet ar priz dre brantadoù dek munut, ha ne vo ket bep hantereurvezh ken.

En holl e vo muioc'h eget 25.000 plas evit lakaat e garr e meurgêr Naoned: 10.500 er straedoù, 6.425 er parklec'hioù, 9000 er parklec'hioù–tramgarr a vez graet P+R anezho. A–drugarez dezho e c'hall paotr–e–wetur mont e kêr hep dispign gwenneg ebet. A–benn 2016 e vint brasaet gant 700 plas nevez.

© diwar LAURENT Sybille, La voiture à Nantes, un vrai luxe?, Metronews, d'an 9 a viz Here 2014.

———— GERIAOUEG ————

ARSAVIÑ (stationner)

AN ATIZ (l'incitation)

BERRBAD (éphémère, de courte durée)

BROUDAÑ (inciter)

E–SKOAZ (à côté de, en comparaison de)

AN EURDEIZIER (l'horodateur)

AR FEURBRIZ (le tarif)

KOMPEZAÑ (concilier)

LEDANAAT (élargir)

MENEGIÑ (mentionner)

PEURGETKET (notamment)

AR PRANTAD (la période)

REOLIAÑ (réguler)

TUAÑ = PARKAÑ

Ha dañjerus eo al linenn-houarn Naoned / Saint-Gilles?

Frailhet e vefe kazi 80 sklisenn – ar plakennoù-houarn o stagañ roudennoù an hent-houarn an eil ouzh eben – a-hed al linenn-houarn Naoned / Saint-Gilles-Croix-de-Vie. Kaset ez eus bet ul lizher da ministr an treuzdougen gant ar CFDT. Diskuliañ a ra ar sindikad stad an tremen o lakaat en arvar an trenioù koulz hag ar veajourien.

Nec'het eo ar CFDT

Bemdez e tremen ur pemzek tren bennak dre an hent-houarn-se, un tennad tri-ugent kilometr bennak anezhañ. Aliesoc'h-aliesañ e c'hoarvez kudennoù danvezel ganti; dre chañs n'eus bet gwallzarvoud ebet evit poent. Trawalc'h eo memes tra evit ma huchfe ar sindikad. Hervez Christian Guilloteau, eilsekretour CFDT paotred-an-tren, «galvet eo bet ar renerezh ganeomp c'hoazh, evit teuler sklêrijenn war an niverus a sklisennoù o terriñ bep sizhun pe dost. Erlec'hiet e vezont, met gant an alies ma c'hoarvez e kouezh bec'h warnomp.». D'an 9 a viz Gwengolo en doa gallet ar sindikad en em gavout gant renerezh danadeiladoù SNCF, e Pariz. «Lavaret eo bet deomp e vefe krog ur c'hevarouezerezh evit lakaat war wel pelec'h ha penaos kas labourioù.»

Talfaset al labour?

Koulskoude, sklaer evel lagad an naer eo an diagnostik, ha ret-groñs eo kemer diarbennoù fonnus: «kozh-Noe eo al linenn, uzet betek an neudenn e-keñver an tremen», eme Christian Guilloteau. Ha ma n'eo ket anavezet gantañ c'hoazh an diarbennoù a vo kinniget, krediñ a ra dezhañ «e vo izelaet an tizh, eus 90km/eur da 60km/eur war an tennad Santez-Pezhenn / Sant-Jil. Ur bloaz zo e oa bet graet etre Santez-Pezhenn ha Pornizh, evit ma vije gwarantet ar surentez.»

Forzh penaos, «talfasadur a vez graet, diwar skañv, ha n'eo ket trawalc'h, anat. Aze emañ an dalc'h: un nebeud bloavezhioù zo ez eus bet dibabet gant ar SNCF lakaat ar pouez war al linennoù TTB, diwar goust al linennoù bihanoc'h.»

Ur steuñv nevesadur e 2014

Diouzh e du e tegas ar SNCF da soñj ez eus bet kemmet 4500 treuzell abaoe miz Genver 2013 ha adc'hraet eo bet an tennad etre Naoned ha Santez-Pezhenn e 2009. Ha dreist-holl, «ur gourc'hemenn groñs» eo ar surentez. «Gwir eo, Naoned / Sant-Jil zo ul linenn skuizh anezhi. Bep miz e kaser strolladoù evit prizañ an tennadoù breskañ hag o c'hempenn a reer pa vez ret» eme Zavier Rhoné, rener rannvroel RFF. «Gwelloc'h e vefe deomp chom hep anavezout seurt darvoudoù», a anzav-eñ. «Met al labourioù berr-dermen a vez graet da c'hortoz ur bras a steuñv nevesadur, Steuñv arc'hantaouiñ ha nevesadur ar rouedad». Hennezh a vo paeet gant ar rannvro, ar c'huzul-meur ha RFF. N'eo ket klok ar yalc'had c'hoazh (war-dro 109 milion a euroioù). Diouzh reizh e krogo al labourioù e miz Gwengolo 2014.

Ar surentez, ur redi

Hag en arvar emeur e tegouezhfe ur gwallzarvoud houarn, evel hini Bretigny, daou viz zo, pa oa aet seizh beajour da Anaon? Eno e oa bet dastumet 40 direizhder goude ar gwallzarvoud. «N'omp ket diemskiant tamm ebet. N'eo lakaet ar surentez en arvar gwezh ebet» eme Zavier Rhoné. A-du e sav Christian Guilloteau gantañ: «dishañval-krenn eo stad an traoù diouzh hini Bretigny. Etre Naoned ha Sant-Jil emañ kalz tostoc'h ar sklisennoù an eil ouzh eben. N'eo ket ur pezh afer ma frailh unan anezho; hogen n'eo ket reizh kennebeut.» Goulenn a ra ar sindikad e vefe fiziet muioc'h a arc'hant ha kaset muioc'h a dud war an dachenn.

© diwar Près de 80 anomalies sur les rails de la ligne Nantes-Saint-Gilles,

LAURENT Sybille, Metronews, d'an 11 a viz Gwengolo 2013.

GERIAOUEG

ARC'HANTAOUIÑ (investir)

AN DANADEILAD (l'infrastructure)

DANVEZEL (matériel)

AN DIARBENN (l'initiative)

DIEMSKIANT (inconscient)

AN DIREIZHDER (l'anomalie)

DISKULIAÑ (dénoncer)

ERLEC'HIAÑ (remplacer)

FRAILHAÑ (fissurer)

KEAVAROUEZEREZH, AR C'HEVAROUEZEREZH (l'expertise)

KEMMAÑ = CHEÑCH

KLOK (complet)

REIZH (normal)

AR ROUDENN* (le rail)

AR SKLISENN* (l'éclisse)

AR STEUÑV (le plan)

AN TALFADASUR (le rafistolage)

AN TENNAD (le tronçon)

TTB = TREN TIZH BUAN (TGV)

TREUZELL*, AN DREUZELL (la traverse)

AR YALC'HAD (le financement)