Keit ha ma vo esperañs.

Al laikelez? Ar burkini? Da Louisa Battoy n'emañ ket an dalc'h aze. Al labour, ar yec'hed hag ar surentez, setu ar pezh a vefe gortozet gant an dud degemeret ganti e burevioù Casse ta routine, ur gevredigezh o liammañ hag o skoazellañ annezidi karterioù norzh an Naoned, pelloc'h–pellañ diouzh ar bolitikerien hag an aozadurioù–Stad.

Dervenn ar Saozon (le Chêne des Anglais), ur c'harter e norzh an Naoned. Savadurioù e–giz ar bloavezhioù 60, tourioù uhel louet, a–liv gant an dristigezh. Louisa, 45 bloaz dezhi, zo e–touez ar mammoù a oa bet lañset ganto, pell zo, ur gevredigezh ranngêr. E 2009 e voe adaozet he mont en–dro. An anv choazet neuze a ziskouez splann o youl da chom hep magañ soñjoù du rak an tonkadur: Casse ta routine.

Emañ Louisa Battoy en he burev, en ur c'hannlec'h kozh. Un ostizez karadek eo. War ar riblenn–straed pe e diabazh an ti e vez komzet, e vez c'hoarzhet... evel war blasenn ur gêr vihan e–lec'h ma anavez an holl dud an eil egile. Ober anv eus an dilennadegoù eno zo evel komz eus ur bed pell–pell avat.
«Dav eo gouzout diouzh ar politikerezh evit votiñ. Amañ e kred lod emañ Chirac war ar renk c'hoazh!» eme un den yaouank. «36 bloaz on, tri bugel am eus. Blenier UBER on, ha n'em eus ket votet gwech ebet» eme ur paotr bras, o sellout dibaouez ouzh e boellgomzer, kuit da c'hwitañ war ur gefridi. «Komzerien toull eo ar bolitikerien. En o bed dezho o–unan e lezomp anezho. A–walc'h hon eus d'ober evit lakaat ar pod da virviñ!». Hag e amezeg, e–tro tregont vloaz, da ouzhpennañ: «Hollande n'en deus graet tra evidomp. Gant unan all e vije bet memes mod... Arc'hant zo evit mont da vrezelekaat da vroioù e–lec'h ma n'omp ket gortozet, hag e–keit–se e chomomp–ni diwelus. Abalamour da betra mont da votiñ, neuze?». Unan all a ya pelloc'h: «ret eo votiñ, sur, n'haller ket ober fae war se. Met heuget e vez an dud, dre forzh votiñ evit danvez dilennidi ha ne reont ket anv eus ar c'harterioù. Ne zegasint tra ebet deomp!»

A–dreñv d'he burev bihan emañ Louisa o selaou ar bec'h. «Ma ne voter ket e tremeno ar FN!» emezi e–kreiz ar gaozeadenn. Ha hi da zisplegañ deomp he labour: «hep spi, ne voter ket. Amañ emaon–me evit degas esperañs en–dro». A–dal dezhi ez eus azezet un den yaouank, ganet en ur familh tud ar veaj: n'en deus urzhiataer ebet, ha diwar se chomlec'h niverel ebet. Rekis eo koulskoude evit ma vefe enrollet gant ar velestradurezh ar vikro–embregerezh nevez–savet gantañ. Ha Louisa da ziskoulmañ an afer o krouiñ ur voest posteloù dezhañ, evit ma resevo ar skridoù ret en e boellgomzer.

«An aozadurioù zo azasaet lod eus o folitikerezhioù ouzh ar c'harterioù, ha lod eus o budjed zo postet enno. Met n'eus tamm respont ebet eus an annezidi. Kollet o holl fiziañs ganto» eme Louisa. «Aon o dez da vezañ barnet gant an implijidi, re ar Pol Implij, an ofisoù LBF, ar skoaziadoù tiegezh... E–biou d'an darempredoù e klaskont tremen, met rak se tremenont e–biou d'o gwirioù...». Hervez ATD Quart Mont e vefe arboellet 11 miliard a euroioù gant ar Stad, diwar–goust skorioù tiegezh, lojeiz, emren, pe RSA... ha n'int ket goulennet. Muioc'h a–vras eget ar miliard a euroioù a ya gant ar re o touellañ ar skoaziadoù tiegezh.

Kouskous bras, troioù–bale evit ar familhoù, abadennoù liesseurt... Gant Casse ta routine ez eus aozet ur bern emgavioù evit krouiñ liammoù, etre ar mammoù dreist–holl. «Int eo ar marc'hoù–du, a–drugarez dezho e c'hallomp tizhout ar re yaouank».

Louisa a gred dezhi mont war dachennoù kizidik zoken: skolioù an eil chañs, kaozeal gant ginekologourien, pe c'hoazh emgavioù etre un alvokad ha mammoù. «N'o deus alc'hwez ebet evit kompren pezh a c'hoarvez gant o bugale. Ne intentont na ster na pouez geriaoueg ar polis hag ar justis. Soñjit 'ta pegen skoet e vezont p'en em gav poliserien du–hont, da herzel ur bugel dezho, hep gouzout dare petra a c'hall c'hoarvezout ganto da c'houde».

Nec'het eo Louisa gant re yaouank n'int ket skoliataet ken. «Evito eo re ziwezhat. Ur c'hwitadenn ispriziet zo anezhi. Pa ne weler tamm dazont ebet, ur wech gant e 15 vloaz, n'eus harz ebet ken». Se zo kaoz ez a e darempred gant skolajoù koulz ha gant ajañsoù interim. «Ne c'hwitan war ginnig–labour ebet. Ma c'hall talvezout d'un den yaouank ha ne oar ket ken petra eo an amzer, ar rikted. Ha m'eo dilabour e vreur hag e dad ouzhpenn se...»

Amañ eo serr ti ar re yaouank hag ar sal e–lec'h m'en en gavent diouzh an abardaez. Ral eo ar prantadoù taerder avat. «Emañ ar gaoter o virviñ koulskoude!» a gav da Louisa. En diskaramzer o deus ranket ar bolised dont, goude ma oa bet devet un toullad kirri–tan. «Pa vez polised e–leizh, o filmañ tout an dud, e vez degemeret evel ur rustoni. N'hall bezañ kaozeadenn ebet. Ur fazi eo bezañ lemet ar polis tost d'an dud».

Louisa zo gwelloc'h ganti ober diouzh pep hini, selaou pep hini. «Ar c'hwitadenn gentañ oc'h en em gavout er bed diavaez eo ar staj ret en trede klas. Kalz skolajidi a ra tro wenn».

Simpl eo ar pezh a garfe goulenn digant kentañ prezidant ar Republik: «Labour, yec'hed, surentez, sed ar pezh ret a–raok pep tra. An dud amañ a gav dezho e vez graet goap anezho gant kaozeadennoù diwar-benn al laikelez, dougen ar seizenn pe ar burkini, hag an takadoù glas e–harz ar savadurioù memes. Se n'eo ket o buhez pemdez eo!»

© PITOIS Cyrille, Le quartier de Louisa n'attend plus rien de la politique,

Ouest–France, d'ar Meurzh 14 a viz C'hwevrer 2017.

—— GERIAOUEG ——

AN AOZADUR (l'institution)
ARBOELLAÑ (économiser)

AZASAAT OUZH (adapter à)

E–BIOU DA (à côté de [mouvement])

GOUZOUT DIOUZH (s'y connaître en)

AN HARZ (la limite, la frontière)

HEUGAÑ (dégoûter)

INTENT ≈ KOMPREN

ISPRIZAÑ (sous-estimer)
KARADEK (aimable, affectueux)

KIZIDIK (sensible)

KUIT DA (afin de ne pas)

LEMEL (supprimer)

OBER FAE WAR (mépriser, dédaigner)

AR RANNGÊR = AR C'HARTER

REKIS (indispensable)
AR RIKTED* (la ponctualité)
AR RUSTONI* (la brutalité)

AR SEIZENN* (le foulard)

AR SKOR ≈ AR SKOAZIAD

AN TONKADUR (la fatalité)

TOUELLAÑ = TROMPLAÑ