Seizh miliard a boellgomzerioù, ha ni.

«Smartphone», «poellgomzerioù»: pellgomzerioù ''speredek'', e brezhoneg flour. E Bro–C'hall o deus 73% eus ar re a–us 12 vloaz unan. Abaoe ma'z eus anezho, e 2007, ez eus bet gwerzhet 7 miliard a boellgomzerioù. Kement hag a dud war an tamm douar patatez–mañ. Un arouez eo deuet da vezañ ar mekanikoù–se, hini an araokadennoù niverel bedel graet abaoe dek vloaz: pellgomzer, urzhiataer, GPS, luc'hskeudennerez int war un dro.

Ha gwelet e oa bet dija kement a dud oc'h ober ken buan gant un teknologiezh nevez? En ul levr gant an Amerikan Thomas L. Friedman eo kontet penaos e oa c'hoarvezet an nivereladur–se, war–lerc'h un heuliad araokadennoù teknologel. Bep daou vloaz e vefe daougmentet galloud an urzhiataerioù: «lezenn Moore» an hini eo. M'o dije troet an traoù ken fonnus evit ar c'hirri–tan ''Buoc'hig–Doue'', gant Volkswagen, «ez ajent da 180.000 km d'an eur, bevezet ganto ul litrad bep 800.000km»!

An aezamantoù degaset ganto eo an eil abeg. Pep lec'h, bepred, diouzhtu... e c'haller gouzout an amzer, lenn disoc'hoù dilennadegoù, kavout luc'hskeudennoù eus ar bidoc'hig, prenañ ur bilhed tren, sellout ouzh e gontoù bank... Aesoc'h ar vuhez gant an arvidinkoù–se: respont a reont d'hor goulennoù, brudañ a reont hon taolioù imor mat pe fall...

Servijoù dibar a c'hallont rentañ, abalamour dezho da vezañ efedus. E kampoù repuidi, e tiriadoù drastet, e vez degaset boued, louzeier hag... ar WIFI gant an aozadurioù e–maez gouarnamant! E–mod–se e chom ar repuidi liammet gant o c'herent strewet amañ–ahont. Dezho n'eo ket dister tamm ebet.

Buan–buan eo c'hoarvezet pep tra avat. Daou c'houlenn zo diwar se, dibar int ivez. A–fet lezenn: pep tra a oar hor poellgomzerioù diwar hor penn. Met petra a ouzomp–ni anezho hag eus ar roadennoù diwar hor penn dastumet ganto? Nebeut a dra. Treuzkaset eo an titouroù–se. Ganto e c'hall ramzed an niverel (Google, Apple, Facebook...) gwellaat ar servijoù kinniget deomp; hogen diwar–goust gwirioù an dud. E miz Mae e vo lakaet da dalvezout e Bro–C'hall al lezenn europat nevez diwar–benn gwarez ar roadennoù. Un tamm kempenn a vo graet e–giz–se d'an diouer a lezenn, o lakaat redioù war chouk an embregerezhioù.

Speredel ha sokial eo an eil goulenn. Peseurt efedoù o do an teknologiezhioù niverel war hon emzalc'hioù? Difennet e vo d'ar skolidi ha d'ar skolajidi ober ganto adalek miz Gwengolo 2018, he deus divizet an Deskadurezh Stad. Arabat skeiñ e–biou d'an dud deuet kennebeut. Sellit pegen sot eo Donald Trump gant Twitter, oc'h embann bidennoù. Sellomp ouzhomp hon–unan: piv n'eo ket bet souezhet oc'h en em gavout saouzanet gant e skramm, diseblant ha bouzar ouzh an dud tro–dro, el labour pe er familh?

Setu benvegoù hag a zo sañset hol liammañ an eil ouzh egile, hol lakaat da gompren gwelloc'h ar bed. A–wechoù hol lakaont d'en em serriñ ennomp. Labour zo c'hoazh evit ar bsikologourien hag ar bsikiatrourien.

Buanaet eo bet an emdroadur niverel gant an teknologiezhioù skiantel. Poent eo d'an teknologiezhioù sokial skoulmañ ganto, evit hor sikour da c'houzout ober ganto ha d'ober hor mad anezho.

© BOISSONNAT Philippe, Sept milliards de smartphones et nous, Ouest-France, d'ar 6 a viz Genver 2018.

—— GERIAOUEG ——

AN ARDIVINK = AR MEKANIK

AN AROUEZ (le symbole)

BEVEZIÑ (consommer)
BIDENN*, AR VIDENN (la blague, l'histoire)

AR BIDOC'HIG (le petit dernier)

DIBAR (unique, inédit [di/par])

DAOUGEMENTIÑ (doubler)

AN DIOUER A (le manque de)

DRASTET (ravagé)

AN EMDROADUR (l'évolution)

AN EMZALC'H (le comportement)

LAKAAT DA DALVEZOUT (mettre en vigueur)

AR GWAREZ (la protection)

AN NIVERELADUR (la numérisation)
SAOUZANAÑ (saisir, hypnotiser)

AR RAMZ (le géant)

REPUAD (le réfugié)
AR ROADENN (la donnée)

AR SKRAMM (l'écran)

STREWIÑ (éparpiller; disséminer)